3. ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ


3.1. Οι λειτουργικοί τύποι


 Ο Ελβετός ψυχίατρος Γιουνγκ, μαθητής του Φρόυντ και ιδρυτής της αναλυτικής ψυχολογίας ή ψυχολογίας του βάθους (στην οποία κεντρική θέση έχει το συλλογικό ασυνείδητο), διακρίνει τις εξής περιπτώσεις τύπων της ανθρώπινης ψυχοσύνθεσης με βάση την προτίμηση και την ετοιμότητα του ατόμου να λειτουργεί και να αντιδρά στις διάφορες καταστάσεις (και με ταξινόμηση ως προς το αντιθετικό δίπολο: εσωστρέφεια – εξωστρέφεια):

α) εξωστρεφής διανοητικός (ενδιαφέρεται για εξωτερικά φαινόμενα και γεγονότα, βασίζεται στην εμπειρική γνώση και δυσκολεύεται στην σύλληψη αφηρημένων εννοιών),
β) εσωστρεφής διανοητικός (ασχολείται με την εσωτερική πραγματικότητα, συγκεντρώνει την σκέψη του σε αφηρημένες έννοιες, είναι άτολμος και ιδεαλιστής, χωρίς πρακτική σκέψη και δίνει την εντύπωση του αφηρημένου ατόμου),
γ) εξωστρεφής συναισθηματικός (έχει έντονα συναισθήματα, προσαρμόζεται εύκολα στο περιβάλλον, αναπτύσσει έντονη κοινωνική δράση, ενώ το συναίσθημα τον οδηγεί συχνά σε εσφαλμένες εκτιμήσεις),
δ) εσωστρεφής συναισθηματικός (έχει έντονα συναισθήματα που όμως δεν τα εκδηλώνει και έτσι δίνει την εντύπωση δυσπρόσιτου ατόμου, έχει εξωτερική ηρεμία και σταθερότητα),
ε) εξωστρεφής αισθητηριακός (είναι υπέρμετρα ρεαλιστής, ενδιαφέρεται μόνο για το παρόν και τις τωρινές απολαύσεις και δεν τον ενδιαφέρει το μέλλον, δεν έχει ιδανικά),
στ) εσωστρεφής αισθητηριακός (έχει έντονο υποκειμενισμό, παρουσιάζει λογική ασυνέπεια στην συμπεριφορά του και δυσκολεύεται να εκφράσει τις ιδέες του),
ζ) εξωστρεφής ενορατικός (αποφεύγει τα κοινότοπα, προτιμά τα μη τετριμμένα και ασυνήθη, δεν ακολουθεί τους κοινούς νόμους αλλά εφαρμόζει δικές του ηθικές αρχές, ζει προσηλωμένος στο μέλλον, δίνει την εντύπωση του ανήθικου τυχοδιώκτη),
η) εσωστρεφής ενορατικός (ζει σε έναν ιδιαίτερο, υποκειμενικό κόσμο, με τάση προς το θρησκευτικό, το μυστηριακό, την φαντασίωση και την ονειροπόληση).

3.2. Οι τύποι ως προς τις προσωπικές αξίες


 Ο Γερμανός φιλόσοφος Σπράνγκερ διακρίνει τις εξής περιπτώσεις τύπων της ανθρώπινης ψυχοσύνθεσης με βάση την αντίστοιχη από τις έξι βασικές προσωπικές αξίες του κάθε ατόμου, από την οποία κυριαρχούνται και διέπονται ρυθμιστικά οι προθέσεις, οι συναισθηματικές του διαθέσεις και οι ενέργειές του:

α) θρησκευτικός (με τάση ταύτισης προς το θείο),
β) κοινωνικός (με τάση αγάπης προς τον συνάνθρωπο),
γ) οικονομικός (με κίνητρο την ωφέλεια και το συμφέρον),
δ) πολιτικός (με τάση για εξουσία),
ε) αισθητικός (με τάση για έκφραση ιδεών),
στ) θεωρητικός (με τάση για την ανακάλυψη της αλήθειας, με έφεση για την γνώση).

3.3. Οι τύποι ως προς τις διαπροσωπικές σχέσεις


 Οι τύποι της ανθρώπινης ψυχοσύνθεσης ως τις διαπροσωπικές σχέσεις διακρίνονται στις εξής περιπτώσεις:

α) ηγετικός (με τάση ανάληψης ευθυνών και πρωτοβουλιών, με αυξημένο κύρος και γοητεία στους οπαδούς και θαυμαστές του, δημιουργεί ευρύ κύκλο γνωριμιών),
β) συνειδητός οπαδός (με πίστη σε κάποιον αρχηγό από τον οποίον αναζητεί υποστήριξη για να πραγματώσει τις ιδέες του),
γ) μιμούμενος (με εύκολη αποδοχή των ιδεών μιας ομάδας ή ατόμων χωρίς πολύ σκέψη αλλά με πνεύμα πειθαρχίας και έκδηλη κοινωνικότητα),
δ) υποβαλλόμενος (με παθητική αποδοχή των ιδεών μιας ομάδας ή ατόμων, πείθεται εύκολα από την διαφήμιση και την δημαγωγία),
ε) ασταθής (με αδυναμία κοινωνικής ένταξης και μόνιμης παραμονής σε μια ομάδα, αποστρέφεται την πειθαρχία και την τάξη, εγκαταλείπει εύκολα επάγγελμα, οικογένεια ή καθήκοντα),
στ) αντικοινωνικός (με επιθετικότητα και καταστροφική διάθεση, με εχθρότητα και μίσος για την κοινωνία και κάθε ομαδικό έργο, επωφελείται από κάθε εξέγερση ή έκτακτο γεγονός για να επιδοθεί σε ταραχές και βιαιότητες).