2.1. Τα δομικά στοιχεία της προσωπικότητας
α) το id (εκείνο): ασυνείδητο μέρος – ένστικτα, πρωτόγονες ορμές, απωθημένες επιθυμίες
β) ego (εγώ): συνειδητό μέρος, πραγματικός εαυτός
γ) superego (υπερεγώ): συνείδηση περί του πρακτέου, των ηθικών επιταγών, του κοινωνικά αποδεκτού.
2.2. Οι μηχανισμοί άμυνας του Εγώ
Σύμφωνα με τον Φρόυντ οι μηχανισμοί άμυνας του Εγώ, δηλ. οι ψυχολογικές διαδικασίες με τις οποίες αρκετές φορές αλλοιώνει κατά κάποιον τρόπο την πραγματικότητα ώστε να αμυνθεί και να μειώσει την ψυχική ένταση που του δημιουργεί μια εσωτερική σύγκρουση με τα άλλα δύο δομικά στοιχεία, είναι οι εξής:
α) Απώθηση: απομάκρυνση από το συνειδητό των παρορμήσεων του id που αντιτίθεται στις επιταγές του ego, τις οποίες εξακοντίζει στο ασυνείδητο,
β) Εκλογίκευση: προσπάθεια εξεύρεσης λογικοφανών δικαιολογιών σε περίπτωση μιας αποτυχίας, απογοήτευσης ή απρεπούς συμπεριφοράς,
γ) Προβολή: παρουσίαση ιδεών και προτύπων σε άλλους ανθρώπους για τα οποία το ίδιο το άτομο έχει άγχος (π.χ. όταν αναφέρεται κάποιος στην ατιμία των ανθρώπων, ίσως επειδή προβάλει έτσι στους άλλους τις δικές του αντικοινωνικές διαθέσεις),
δ) Άρνηση: μη αποδοχή βιωμάτων που δημιουργούν άγχος (π.χ. ένα ορφανό παιδί που πιστεύει ασυνείδητα ότι ο πατέρας του πήγε ταξίδι και θα επιστρέψει κάποτε),
ε) Ταύτιση: πλήρης αποδοχή σκέψεων και τρόπων συμπεριφοράς άλλων ανθρώπων, ώστε το άτομο να συμμετάσχει στις δικές τους επιτυχίες και να αποφύγει την δική του ανεπάρκεια (π.χ. ταύτιση παιδιού με τον γονέα του ιδίου φύλου, μια γυναίκα που φοβάται ότι έχασε την γοητεία της να ταυτίζεται με μια ηρωίδα μυθιστορήματος που πετυχαίνει στην ζωή),
στ) Υπεραναπλήρωση: απόκρυψη των κοινωνικώς απαράδεκτων συναισθημάτων του ατόμου με υιοθέτηση των διαμετρικώς αντιθέτων συναισθημάτων (π.χ. ένα εριστικό άτομο που συγκαλύπτει τα εχθρικά του συναισθήματα μέσα από μια υπερβολική ευγένεια και δουλοπρέπεια),
ζ) Υποκατάσταση: αντικατάσταση κινήτρων που το άτομο αδυνατεί να ικανοποιήσει με κάποια άλλα κίνητρα πραγματοποιήσιμα (π.χ. κάποιος που προσπαθεί να γίνει δυναμικός ρήτορας, επειδή δεν μπορεί να γίνει σπουδαίος αθλητής),
η) Παλινδρόμηση: υιοθέτηση τρόπων συμπεριφοράς που ταιριάζουν σε μικρότερη ηλικία από αυτή στην οποία βρίσκεται το άτομο.
Επιπλέον στην εφηβική ηλικία μπορούν να υπάρξουν και οι εξής περίτεχνοι μηχανισμοί άμυνας:
i) ασκητισμός: με την πλήρη άρνηση των ενστικτωδών τάσεων και επιθυμιών,
ii) διανοουμενισμός: με την αντιμετώπιση αγχογόνων καταστάσεων μέσω πολύπλοκων ιδεοσυλλογιστικών επιχειρημάτων ή λογικών ερμηνειών,
iii) ονειροπόληση: με συχνή καταφυγή και περιπλάνηση στον χώρο της φαντασίας και του ονείρου.
